پارک ملی دز

National Park DEZ

پارک های ملی و مناطق حفاظت شده می توانند به میزان قابل توجهی در برطرف سازی نیاز افراد بومی که در اطراف آن ها زندگی می کنند،موثر باشند.استفاده از منابع پارک های ملی؛منبع اصلی بقای آن هاست.پارک های ملی می توانند در کنار منافع اقتصادی برای مردم محلی به حفظ اکوسیستم و حفاظت از تنوع زیستی کمک کنند.همچنین پارک های ملی و مناطق حفاظت شده نیز می توانند نقش مهمی در کاهش تغییرات آب و هوایی داشته باشندبا این وجود،مزایای این مناطق به ویژه در کشورهای در حال توسعه با ترکیب آن ها برای کاهش تغییرات آب و هوایی به خوبی شناخته شده نیست.پارک ملی دز (National Park DEZ) از توابع شهرستان دزفول و در نزدیکی شهر باستانی شوش در استان خوزستان و در جنوب غربی ایران که بخشی از جنگل های حفاظت شده دز می باشد قرار گرفته است، که برنامه احیا و بازگرداندن گوزن زرد ایرانی و لاک پشت فراتی تنها لاک نرم ایران را به جدیت دنبال می کند.

 تاریخچه پارک ملی دز

پارک ملی دز که یکی از پارک های ملی ایران است در 20 کیلومتری شرق جاده اهواز به شوش واقع شده که از شمال به هفت تپه،از شرق به شوشتر و از غرب به حسین آباد شوش مرتبط است.این منطقه که در سال 1346 توسط سازمان شکاربانی و نظارت بر مناطق حفاظت شده؛ منطقه حفاظت شده اعلام شده بود، در سال 1348 قسمتی از آن، پارکِ وحش و در سال 1355 پناهگاه حیات وحش معرفی شد و در نهایت در سال 1390 به پارک ملی ارتقا یافت.  پارک ملی دز که تنها باز مانده ی جنگل های گرمسیری ایران است به دلیل موقعیت خاص و دسترسی بالا، یکی ازتفرج گاه های اصلی استان خوزستان در اواخر زمستان و اوایل بهار است وجود چشم اندازهای طبیعی نظیر رودخانه،تالاب،تنوع بالای پرندگان،سایت تکثیر و پرورش گونه نادر گوزن زرد ایرانی و نزدیکی به چغازنبیل که از قدیمی ترین و بزرگترین بنای خشتی و آجری جهان است از جمله ویژگی های این منطقه است.

 وسعت منطقه حفاظت شده دز 17,895 هکتار می باشد که البته قسمتی از منطقه طی مصوبه شماره 329 شورای عالی محیط زیست با وسعت 5301 هکتار در تاریخ 1389/9/22 به عنوان پارک ملی دز اعلام گردید. یکی از مهم ترین ویژگی جغرافیایی این پارک  نزدیکی به رودخانه دز است و  نام پارک ملی دز نیز برگرفته از نام رود دز می باشدکه در این منطقه جاری است.

وضعیت حفاظتی منطقه پارک ملی دز

پارک ملی و منطقه حفاظت شده دز  از جمله مناطق چهار گانه سازمان محیط زیست به طول ۱۵۰ کیلومتر در امتداد رودخانه دز با استقرار دو ساختمان محیط بانی در دو نقطه از منطقه تحت نظارت و حفاظت سازمان محیط زیست بوده ، که با حضور محیط بانان مستقر در این منطقه به صورت شبانه روزی مدیریت می گردد.

ساختمان محیط بانی دز جنب پل رانکین مجاور جاده شرکت کشت و صنعت کارون  یکی از قدیمی ترین پاسگاه های محیط بانی کشور در حاشیه منطقه واقع گردیده، و پاسگاه محیط بانی میانرود جنب سایت تکثیر و پرورش گوزن زرد ایرانی و سایت لاکپشت فراتی با وسعت ۱۵۰  هکتار قرار گرفته است.

 بهترین زمان بازدید از پارک ملی دز فصل بهار می باشد.

 گونه ها و ویژگی های شاخص گیاهی :

پارک ملی دز شامل انواع خاصی ازگیاهان گرمسیری و نیمه گرمسیری ست که رودخانه دائمی دز را دربرگرفته است و شامل انواع درختان و درختچه ها و گونه های بوته ای شامل سریم،جاز،لگجی،گز،تمشک،استبرق،یونجه،شبدر،جووحشی،کهور، مریم،بنگله و پده می باشد.

 گونه های شاخص جانوری:

این پارک زیست بوم حیوانات،پرندگان و خزندگان بسیاری ست که شاخص ترین گونه جانوری این منطقه گوزن زرد ایرانی و لاک پشت فراتی می باشد که البته پروژه احیا و تکثیر گوزن زرد ایرانی در سایت تکثیر و پرورش میانرود دزفول از سال 1387 و با انتقال 21 راس گوزن زرد از جزیره اشک دریاچه ارومیه آغاز و براساس آخرین سرشماری در سال 1394 تعداد 40 راس گوزن زرد در این سایت شمارش شده است که محل زیست گوزن زرد ایرانی در بخش جنوبی این منطقه واقع شده است که از گونه های نادر ایران و جهان به شمار می رود.علاوه بر آن از گونه های جانوری باارزشی نظیر انواع پرندگان مانند بلبل خرما،لیکو،دراج،رودک عسل خوار،گربه جنگلی،گراز،روباه،گرگ و خارپشت نام برد.

این طور که آمار و ارقام نشان می دهند پرنده نگری در دنیا یکی از پرطرفدارترین و پردرآمدترین شاخه های اکوتوریسم به شمار می رود و پارک ملی دز به دلیل وجود حیات وحش غنی در کنار چشم اندازهای زیبا نظیر رودخانه و تالاب این منطقه را به یکی از چشم اندازهای مهم استان به ویژه از لحاظ پرنده نگری تبدیل نموده است.

 تعارضات و تهدید های منطقه:

با توجه به رشد جمعیت و توسعه سکونت گاه ها،فعالیت تولیدی و خدماتی و نیز به علت فرصت طلبی برخی از افراد منطقه پارک ملی دز را همه ساله در معرض تخریب و تصرفات غیر قانونی بسیاری از افراد فرصت طلب قرار داده است.همچنین به دلیل ورود دام های بیش از ظرفیتِ چرا و وقوع آتش سوزی ها به علت خشکسالی در جنگل و عبور جاده شرکت کشت و صنعت کارون از وسط منطقه که باعث شده آن را به دو نیم تقسیم کند از عوامل تهدیدات دیگریست.

گردآوری مطالب توسط: امیدپرواز